Morze Barentsa to arktyczny skarb pełen życia, ale także delikatna przestrzeń, którą należy chronić. Poznaj 5 fascynujących faktów na temat tego wyjątkowego regionu – od niesamowitych zjawisk naturalnych po jego globalne znaczenie dla środowiska. Poznaj tajemnice i walory Morza Barentsa! Zaznacz na mapie Morza : Barentsa Białe Norweskie Północne Bałtyckie Śródziemne Adriatyckie zwłaszcza na polach rybu IV VI 11 V VII VIII IX Miesiące X XI Study with Quizlet and memorize flashcards containing terms like Morze Karskie, Morze Barentsa, Morze Białe and more. Morze Białe jest tak nazwane, ponieważ zimą pokrywa je lód i śnieg. Na Morzu Białym dość często obserwuje się wzmożone działanie fal. W skali Beauforta fale osiągają 4-5 punktów, ale same w sobie nie są wysokie. Na ogół osiągają jeden metr, rzadko 3-5 metrów. W lecie sytuacja jest znacznie spokojniejsza, fale osiągają Bitwa na Morzu Barentsa była jednym z ciekawszych wydarzeń walk morskich w czasie II wojny światowej. Nie ze względu na straty, jakie poniosła którakolwiek ze strony, nawet nie ze względu na fiasko niemieckiej operacji przechwycenia i zniszczenia alianckiego konwoju. Batalia, która zakończyła się klapą niemieckiej wyprawy Jeziora: Ładoga (największe w Europie), Onega, Wener, Morze Kaspijskie (To jezioro! Nie jest to morze, mimo nazwy! Leży w Azji i Europie) Obowiązuje również znajomość Państw Europy i ich stolic. . 43–44 Rosja, część europejska Arkusze map nr 43 i 44 obejmują europejską część Rosji oraz obszary innych państw i mórz lub ich fragmentów: na północy – część Morza Barentsa i Morza Białego, na wschodzie – część Kazachstanu; na południu – Gruzję, Azerbejdżanu, Armenii, Turcji i Morza Czarnego; na zachodzie – Mołdawię oraz fragmenty Bułgarii, Rumunii, Ukrainy, Białorusi, Litwy, Łotwy, Estonii, Finlandii i Norwegii. Rosja (Federacja Rosyjska) była największą republiką z 15 republik wchodzących w skład ZSRR, zarówno pod względem liczby ludności, powierzchni, jak i siły polityczno-gospodarczej. 31 grudnia 1991 roku ZSRR przestał istnieć, a jego miejsce zajęła Federacja Rosyjska i 14 innych państw. Rosja to potężne państwo rozciągające się od wschodniej Europy poprzez północną część Azji aż po Ocean Spokojny – przez 11 stref czasowych w Europie i Azji. Jest największym państwem na świecie, o powierzchni około dwukrotnie większej od Stanów Zjednoczonych lub Chin. Długość jej granic lądowych wynosi 20,3 tys. km, morskich – 38 tys. km. Rozciągłość południkowa Rosji to prawie 4500 km, natomiast rozciągłość równoleżnikowa – 9000 km. Część europejska Federacji Rosyjskiej kończy się na wschodzie na górach Ural, a na południu na górach Kaukaz. Rosja europejska od wschodu graniczy z Kazachstanem, od południa z Gruzją, Azerbejdżanem i Ukrainą, od zachodu z Norwegią, Finlandią, Estonią, Łotwą, Białorusią oraz Litwą i Polską (poprzez obwód kaliningradzki). Powierzchnia Rosji, wynosząca ponad 17 mln km2, stanowi w przybliżeniu 1/6 powierzchni Ziemi, przy czym na część europejską przypada 25% powierzchni kraju i prawie 80% ludności. Europejska część Rosji zajęta jest przeważnie przez Nizinę Wschodnioeuropejską, zdominowaną przez krajobraz polodowcowy. w jej centralnej części rozciąga się pagórkowata, pocięta licznymi wąwozami Wyżyna Nadwołżańska, leżąca na prawym brzegu środkowej Wołgi oraz Wyżyna Środkoworosyjska, stanowiąca dział wodny między zlewiskami Morza Kaspijskiego, Czarnego i Azowskiego. Europejską część Rosji od azjatyckiej oddzielają góry Ural. Główne pasmo tych gór ciągnie się w kierunku południkowym od Morza Karskiego na północy do środkowego odcinka rzeki Ural na południu i oddziela Nizinę Wschodnioeuropejską od Niziny Zachodniosyberyjskiej. Długość tych gór wynosi ponad 2000 km, szerokość od 40 do 150 km, a dzielą się na: Ural Polarny, Północny, Środkowy i Południowy. Najwyższym szczytem jest Narodnaja o wysokości 1894 m położona w północnej części Uralu. Na południu Rosji, na pograniczu z Gruzją i Azerbejdżanem i między Morzem Czarnym i Kaspijskim leżą zaliczone już do Azji potężne góry Kaukaz, z najwyższym szczytem Elbrus (5642 m Góry te rozciągają się na długości około 1500 km i są szerokie na 110 do 180 km. Południowy wschód europejskiej części Rosji to Nizina Nadkaspijska, ciągnąca się wzdłuż północnego wybrzeża bezodpływowego jeziora, zwanego, ze względu na swą wielkość bliską 300 tys. km2 – Morzem Kaspijskim. Znaczną część niziny, prawie 50% stanowi największy pod względem powierzchni obszar depresyjny w Europie i Azji, położony nawet do 28 m Ze względu na niski poziom wód Morza Kaspijskiego nie ma tu zagrożenia zalewami wód jak w Holandii, gdzie morze znajduje się powyżej poziomu lądu. Rosja ma bardzo gęstą sieć wodną, a jej główną rzeką jest Wołga o długości 3530 km i delcie o powierzchni 19 tys. km2. Do Wołgi wpada ponad 200 rzek, z których główne to Kama i Oka. Dzięki bogatemu systemowi kanałów i sztucznych zbiorników wodnych, Wołga połączona jest z morzami: Białym, Bałtyckim, Czarnym i Azowskim. Inne ważne rzeki tej części Rosji to Dniepr, Don, Dwina i Peczora. Tutaj też znajdują się liczne jeziora, z których największe to Ładoga, Onega i Pejpus, którego część należy do Estonii. Na wielu rzekach wybudowano olbrzymie zbiorniki wodne i tak na Wołdze mamy zbiornik Rybiński, Samarski i Wołgogradzki, na Kamie – Kamski i Dolnokamski, na Donie – Cymlański. Największym miastem Rosji i jednym z największych w Europie jest jej stolica – Moskwa licząca 8,4 mln mieszkańców, będąca ważnym ośrodkiem przemysłowym, naukowo-kulturalnym i komunikacyjnym. Inne wielkie miasta to Petersburg, Niżny Nowogród, Samara, Kazań, Rostów nad Donem i Wołgograd. Skojarzenia związane z Rosją to przede wszystkim niezmierzone przestrzenie, to kolejni przywódcy wpływający na losy całego świata, to Moskwa z zabytkami takimi jak Plac Czerwony i Kreml, przebogate muzea, ulica Arbat o specyficznym klimacie i metro, które dziennie przewozi około 9 milionów pasażerów, to samochody Łada i Wołga, to białe noce w Petersburgu, to poezja bardów: Włodzimierza Wysockiego i Bułata Okudżawy, to wspaniała fauna i flora, to najdłuższa rzeka Europy – Wołga, to kraina jezior – Karelia, to szersze tory kolejowe. Wreszcie to wspaniała kultura: muzyka, teatr, opera, balet klasyczny, malarstwo, architektura, literatura, no i kuchnia z potrawami takimi jak bliny, zupa solianka, boeuf strogonow czy kawior... Morze Barentsa Zakwit glonów na Morzu Barentsa Kontynent Europa Państwa Norwegia Rosja Powierzchnia 1,424 mln km² Powierzchnia zlewiska 1 721 238 km² Średnia głębokość 229 m Największa głębia 600 m Objętość 316 000 km³ Zasolenie 32-35‰ Temperatura w lecie od 7–12 °C na południowym zachodzie do poniżej 0 °C na północy, w zimie od 3–5 °C na południowym zachodzie, na wschodzie i północy do –1 °C Typ morza przybrzeżne Wyspy archipelagi Svalbard i Ziemia Franciszka Józefa oraz Wyspa Niedźwiedzia Położenie na mapie Arktyki 75°N 40°E/75,000000 40,000000 Multimedia w Wikimedia Commons Morze Barentsa (norw. Barentshavet, ros. Баренцево море), do 1853 Morze Murmańskie – marginalne morze przybrzeżne w Oceanie Arktycznym, między Europą Północną, archipelagami Svalbard i Ziemią Franciszka Józefa oraz Wyspą Niedźwiedzią i Nową Ziemią. Na zachodzie łączy się z Morzem Norweskim. Powierzchnia morza 1424 tys. km², średnia głębokość 229 m, głębokość maksymalna 600 m. Objętość 316 tys. km³. Morze znajduje się na szelfie kontynentalnym. Południowo-zachodnia część morza nie zamarza w zimie ze względu na wpływ ciepłego prądu Północnoatlantyckiego. Południowo-wschodnia część morza znana jest jako Morze Peczorskie. Morze Barentsa ma duże znaczenie dla transportu i rybołówstwa – istnieją tutaj ważne porty – Murmańsk (Rosja) i Vardø (Norwegia). Przed II wojną światową, dostęp do Morza Barentsa miała również Finlandia: Petsamo było jedynym wolnym od lodu portem. Poważnym problemem jest radioaktywne zanieczyszczenie morza ze względu na działalność rosyjskiej floty jądrowej i norweskiego zakładu do przetwarzania odpadów radioaktywnych. Ostatnio część morskiego szelfu Morza Barentsa w kierunku Spitsbergenu stała się przedmiotem sporów terytorialnych Rosji i Norwegii (jak również innych państw), głównie z powodu występujących tu znacznych zasobów gazu ziemnego. Historia badań[edytuj | edytuj kod] Morze Barentsa (Murmańskie) na mapie z 1614 r. Brzegi Morza Barentsa były zamieszkane od czasów antycznych przez ugrofińskie plemiona Lapończyków. Pierwsze wizyty nowożytnych Europejczyków (wikingowie, a potem kupcy z Nowogrodu) rozpoczęły się prawdopodobnie od końca XI wieku, a następnie stawały się coraz częstsze. Morze Barentsa zostało nazwane w 1853 r. na cześć holenderskiego nawigatora Willema Barentsa. Naukowe badania nad morzem rozpoczęła ekspedycja Fiodora Litkego 1821-1824, a pierwsza kompletna i dokładna charakterystyka hydrologiczna morza została dokonana przez zespół rosyjskich naukowców płynących drewnianym statkiem badawczym „Н. М. Книпович” („Mikołaj Knipowicz”) na początku XX w. Oceaniczne i lądowe granice[edytuj | edytuj kod] Akwen ten położony jest na obrzeżach Oceanu Arktycznego, na granicy z Atlantykiem, między północnym wybrzeżem Europy na południu i wyspami Wajgacz, Nową Ziemią, Ziemią Franciszka Józefa na wschodzie oraz Svalbardem i Wyspą Niedźwiedzią od zachodu. Morskie granice[edytuj | edytuj kod] Na zachodzie graniczy z basenem Morza Norweskiego, granica przebiega od Przylądka Południowego (Sorkapp) na Spitsbergenie przez Wyspę Niedźwiedzią po Przylądek Północny (Nordkapp) w Norwegii, na południu – z Morzem Białym, granica biegnie pomiędzy przylądkami Swiatoj Nos na Półwyspie Kolskim a Kanin Nos na Półwyspie Kanin, na wschodzie – z Morzem Karskim, pomiędzy Wajgaczem a Nową Ziemią oraz dalej na północ pomiędzy Przylądkiem Pragnienia (Mys Żelanija) na Nowej Ziemi a Przyl. Kohlsaat (ros. Мыс Кользат) na Wyspie Grahama Bella najdalej na wschód wysuniętej wyspie archipelagu Ziemi Franciszka Józefa, od północy – z Oceanem Arktycznym, od Przylądka Meri-Harmsour na Ziemi Aleksandra przez Wyspę Victorii i Wyspę Białą do Ziemi Północno-Wschodniej w archipelagu Svalbard. Obszar Morza Barentsa, położony na wschód od wyspy Kołgujew, nosi nazwę Morza Peczorskiego. Linia brzegowa[edytuj | edytuj kod] Wybrzeża Morza Barentsa zwłaszcza Spitsbergenu, Norwegii oraz części Nowej Ziemi są głównie fiordowe: wysokie, skaliste i mocno poszarpane. Północne wybrzeża są głównie lodowe (abrazja termiczna), występują przede wszystkim na Ziemi Franciszka Józefa, północnej części Nowej Ziemi oraz na Ziemi Północno-Wschodniej. Nieco większe zróżnicowanie występuje na południowych wybrzeżach. W zachodniej części półwyspu Kolskiego występują brzegi silnie rozczłonkowane przez lejkowate ujścia rzeczne, natomiast wschodnia część, niższa, ma brzegi bardziej wyrównane. Na półwyspie Kanin przeważają wybrzeża wyrównane (erozyjno-akumulacyjne), w Zatoce Czoskiej abrazyjno-zalewowe, a dalej na wschód aż po Zatokę Chajpudyrską występują wybrzeża deltowe. W obrębie Morza Barentsa występują zatoki. Mniejsze to Porsangerfjorden, Tanafjorden, Varangerfjorden w Norwegii, zatoki Motowska i Kolska na półwyspie Kolskim. Duże, płytkie zatoki występują na wschód od półwyspu Kanin, są to Zatoki: Czoska, Chajpudyrska i Morze Peczorskie. Istnieje jeszcze kilka mniejszych zatok. Archipelagi i wyspy[edytuj | edytuj kod] W obrębie Morza Barentsa wysp jest niewiele. Największa z nich to wyspa Kołgujew. Od zachodu, północy i wschodu, morze jest ograniczone archipelagami Svalbardu, Ziemi Franciszka Józefa i Nowej Ziemi oraz pojedynczymi wyspami: Wajgacz, Wyspa Biała, Wyspa Victorii, Wyspa Niedźwiedzia. Hydrografia[edytuj | edytuj kod] Do największych rzek wpływających do Morza Barentsa należą Peczora i Indiga. Prądy i pływy[edytuj | edytuj kod] Na powierzchni morza prądy morskie tworzą krąg w lewo. Morze Barentsa jest obszarem, przez który do basenu Morza Arktycznego wprowadzane są ciepłe i silnie zasolone wody atlantyckie. Transportowane są one przez Prąd Norweski, a następnie po jego bifurkacji przez Prąd Nordkapski, który wprowadza wody atlantyckie do Morza Barentsa i dalej do Morza Karskiego. Wzdłuż zachodniej granicy Morza Barentsa na Morzu Norweskim płynie ciepły Prąd Zachodniospitsbergeński, którego wody przenikają również na Morze Barentsa. Z północy i północnego wschodu, na północne i wschodnie części Morza Barentsa, napływają chłodne i wysłodzone, a przez to „lekkie”, Powierzchniowe Wody Arktyczne. W efekcie wprowadzania do Morza Barentsa ciepłych wód atlantyckich jego południowo-zachodnia część nigdy nie zamarza. Dalej, w części północno-wschodniej morza, ciepło z wód atlantyckich wpływa na opóźnienie w tworzeniu się i przyspieszenie topnienia lodów morskich[1]. W centralnej części morza istnieje system współśrodkowych prądów. Obieg wody morskiej jest pod wpływem zmian wywołanych silnymi wiatrami i wymianą wód z morzami przyległymi. Duże znaczenie, zwłaszcza u wybrzeży mają pływy morskie. Najwyższą wartość 6,1 m osiągają na wybrzeżach półwyspu Kolskiego, w innych miejscach wahają się od 0,6 do 4,7 m. Wymiana wody[edytuj | edytuj kod] Wymiana wody z morzami przyległymi ma duże znaczenie dla bilansu wodnego Morza Barentsa. W ciągu roku na morze, dostaje się (i uchodzi z niego) około 76 000 km³ wody, co stanowi około 1/4 z całkowitej objętości wody morskiej. Największe ilości wody (59 000 km³/rok) przynosi ciepły Prąd Nordkapski, który ma ogromne możliwości wpływu na system hydrometeorologiczny morza. Całkowity dopływ wody rzekami do morza wynosi średnio około 200 km³ rocznie. Zasolenie[edytuj | edytuj kod] Wartość stopnia zasolenia Morza Barentsa wykazuje zmienność poziomą (przestrzenną), pionową i sezonową. Średnie zasolenie wód powierzchniowych w morzu w ciągu roku wynosi w części południowo-zachodniej 34,7–35,0‰, na wschodzie 33,0–34,0‰, a w części północnej 32,0–33,0‰. W pasie nadbrzeżnym morza wiosną i latem zasolenie jest obniżone do 30–32‰, pod koniec zimy wzrasta do 34,0–34,5‰. Wody powierzchniowe są słabiej zasolone od wód głębinowych. Geologia[edytuj | edytuj kod] Morze Barentsa jest częścią prekambryjskiej płyty kontynentalnej zbudowanej z różnorodnych struktur wiekowych, które w permie i mezozoiku przeszły kilka etapów denudacji. Efektem było powstanie kilku antekliz i synekliz widocznych w reliefie dna morskiego. Widoczne są także pozostałości dawnej linii brzegowej na głębokości 200 i 70 m. Dno pokrywają liczne osady polodowcowe oraz grzebienie piasku utworzone przez silne prądy przybrzeżne. Rzeźba dna[edytuj | edytuj kod] Dno Morza Barentsa jest podwodną równiną z falistą powierzchnią, lekko nachyloną na zachód i północny wschód. Morze znajduje się w strefie szelfowej, ale w odróżnieniu od innych mórz ma wiele głębokości 300–400 m, średnia głębokość wynosi 229 m, a maksymalna 600 m. Występują liczne podmorskie wzniesienia i rynny – biegnące w różnych kierunkach, jak również istnieje wiele małych (3–5 m) nierówności na głębokości mniejszej niż 200 m oraz terasowatych półek na stokach. W obrębie dna wydzielono równiny – Płaskowyż Centralny, wzniesienia (Centralne, Perseusza – minimalna głębokość 63 m), depresje (Centralna, maksymalna głębokość 386 m) i rynny (Zachodnia, maksymalna głębokość 600 m), Franz-Victoria (430 metrów). W południowej części głębokość jest przeważnie mniejsza niż 200 m. Gleby[edytuj | edytuj kod] Pokrywa osadów w południowej części Morza Barentsa zdominowana jest przez piasek, w niektórych miejscach występują głaziki i żwir. W wyższej części Wzniesienia Centralnego i północnej części morza przeważa mulisty piasek oraz piaszczysty muł, a w obniżeniach – ił. Wszędzie istnieją domieszki gruboziarnistego materiału, który jest związany z działalnością lodowcową. Miąższość osadów w północnej i środkowej części jest mniejsza niż 0,5 m, w wyniku czego na oddzielonych od siebie wzniesieniach starsze osady są prawie na powierzchni. Wolne tempo powstawania osadów (mniej niż 30 mm na 1000 lat) ma związek ze słabym napływem osadów terygenicznych – w Morzu Barentsa ze względu na szczególne cechy nadbrzeżnych terenów nie ma zrzutów osadów z dużych rzek (z wyjątkiem Peczory, która swoje osady aluwialne osadza u ujścia), oraz ze względu na charakter brzegów zbudowanych głównie ze skał krystalicznych. Klimat[edytuj | edytuj kod] Klimat Morza Barentsa jest polarny morski. Charakterystyczne są długie zimy, krótkie chłodne lato, niskie roczne amplitudy temperatury, duża wilgotność względna powietrza. Wynika to z położenia Morza Barentsa w wysokich szerokościach geograficznych poza kręgiem polarnym, pomiędzy ciepłym Oceanem Atlantyckim a chłodnym Oceanem Arktycznym. W północnej części morza dominuje powietrze arktyczne, w południowej umiarkowane masy powietrza związane z przemieszczaniem się niżu islandzkiego, którego granicą na północy jest front arktyczny. Zimą w centralnej części Morza Barentsa rozwija się intensywna działalność cyklonalna, której skutkiem są często zmieniające się silne wiatry, częste sztormy, duże wahania temperatury, zmienia się także ilość opadów. Średnia temperatura w miesiącach najzimniejszych w północno-wschodniej części morza wynosi –20,8 °C, w południowo-zachodniej i centralnej części morza –2,0 °C do –4,0 °C, na wschodzie (Kołgujew) –14 °C oraz w południowo-wschodniej części –17 °C. Lato jest krótkie i chłodne. W południowej części morza w lipcu średnia temperatura wynosi +7 °C, na wyspach Ziemi Franciszka Józefa od 0 °C do –2 °C. W północnej części morza spada 100–200 mm opadów rocznie, podczas gdy na południu 400–500 mm. Zimą nad morzem dominują wiatry południowo-zachodnie, wiosną i latem północno-wschodnie. W ciągu roku występuje silne zachmurzenie. Stopień zlodzenia[edytuj | edytuj kod] Trudne warunki klimatyczne w północnej i wschodniej części Morza Barentsa mają wpływ na silne zlodzenie. Przez cały rok pozostaje wolna od lodu tylko południowo-zachodnia część morza. Największy zasięg pokrywy lodowej jest w kwietniu, kiedy około 75% powierzchni morza jest zajęte przez pływający lód. W skrajnie chłodnych zimach lód dryfujący bezpośrednio dociera do wybrzeży Półwyspu Kolskiego. Najmniejsza ilość lodu przypada na koniec sierpnia. Aktualnie granica lodu przebiega mniej więcej wzdłuż 78°N. W północno-zachodniej i północno-wschodniej części morza lód jest przez cały rok, ale w ciepłych latach morze jest całkowicie wolne od lodu. Temperatura wód[edytuj | edytuj kod] Napływ ciepłych wód z Atlantyku ma wpływ na stosunkowo wysoką temperaturę i zasolenie w południowo-zachodniej części morza. W lutym-marcu temperatura wody na powierzchni wynosi od +3 °C do +5 °C, w sierpniu wzrasta do +7 °C, +9 °C. Na północ od 74°N oraz w południowo-wschodniej części morza zimą temperatura wody na powierzchni wynosi poniżej –1 °C, a latem na północy od +4 °C do 0 °C, w południowo-wschodniej części +4 °C, +7 °C. Latem w strefach przybrzeżnych powierzchnia warstwy ciepłej wody ma 5-8 metrów grubości, może się ocieplić nawet do 11–12 °C. Flora i fauna[edytuj | edytuj kod] Morze Barentsa jest zasobne w różne rodzaje ryb, kryl, plankton i bentos. W południowym pasie przybrzeżnym występują w rozproszeniu wodorosty. Spośród 114 gatunków ryb żyjących w Morzu Barentsa, najważniejszymi dla rybołówstwa jest 20 gatunków: dorsz, plamiak, śledź, karmazyn, zębacz, flądry, halibut i inne. Spośród ssaków występują tu niedźwiedź polarny, nerpa obrączkowana, lodofoka grenlandzka, wieloryb grenlandzki. Na wybrzeżach występują liczne kolonie ptaków – alki, nurniki aleuckie, mewy. W XX wieku został introdukowany krab kamczacki (czerwony krab królewski), który był w stanie dostosować się do nowych warunków życia i zaczyna rozmnażać się bardzo intensywnie. Powoduje to wielkie zaniepokojenie lokalnych ekologów i miejscowych rybaków, ponieważ krab zjada wszystko. Jest gatunkiem inwazyjnym stopniowo wypierającym gatunki rodzime. W strefie dennej morza występują różne gatunki szkarłupni, rozgwiazd i jeżowców. Znaczenie gospodarcze[edytuj | edytuj kod] Morze Barentsa ma duże znaczenie gospodarcze dla Federacji Rosyjskiej, a także Norwegii i innych krajów. Przemysł spożywczy i morski[edytuj | edytuj kod] Morze jest bogate w różne rodzaje ryb, plankton, bentos i w związku z tym jest obszarem intensywnych połowów. Ponadto biegną tędy bardzo ważne drogi morskie łączące europejską części Rosji z portami zachodnich (z XVI wieku) i wschodnich krajów (od XIX wieku) oraz z Syberią (z XV w.). Głównym i największym portem wolnym od lodu jest Murmańsk – stolica obwodu murmańskiego. Inne mniejsze porty to: Teriberka, Indiga, Narjan-Mar w Rosji oraz Vardø, Vadsø i Kirkenes w Norwegii. Przemysł wydobywczy[edytuj | edytuj kod] Wydobywanie gazu ziemnego rozpoczęto już w latach 70. Odkryto je na obszarach wód norweskich, jak i rosyjskich. Pierwsze duże pole gazowe „Snøhvit” znajduje się w sektorze norweskim. Najbardziej zasobne złoże gazu „Sztokman” znajduje się w sektorze rosyjskim i jest eksploatowane przez „Gazprom”. Trwają spory terytorialne pomiędzy Norwegią a Rosją, dotyczące rozgraniczenia Morza Barentsa. Znaczenie strategiczne[edytuj | edytuj kod] Morze Barentsa – ze względu na swe położenie i istnienie niezamarzających wód jest poligonem i bazą Floty Północnej, w tym podwodnych okrętów atomowych, nosicieli broni jądrowej. Główne bazy wojenne są miastami zamkniętymi: są to Siewieromorsk, gdzie znajduje się główny skład amunicji, Poliarnyj – główna baza floty oraz duża stocznia morska „Szkwał” oraz Widiajewo. Przypisy[edytuj | edytuj kod] ↑ Problemy Klimatologii Polarnej nr 17, Akademia Morska w Gdyni, 2007, s. 61–62 ISSN:1234-0715. Bibliografia[edytuj | edytuj kod] Encyklopedia Audiowizualna Britannica – Geografia I, Rafał Jasiulewicz (red.), Leszek Baraniecki, Poznań: Wydawnictwo Kurpisz, 2006, ISBN 83-60563-07-1, ISBN 978-83-60563-07-6, ISBN 83-60563-04-7, ISBN 978-83-60563-04-5, ISBN 1-59339-330-X, ISBN 978-1-59339-330-4, OCLC 838992809. Классификация морских берегов: А. Д. Добровольский, Б. С. Залогин – „Моря СССР”, Издательство Московского университета, 1982, Мазарович – Строение дна Мирового океана и окраинных морей России, Москва ГЕОС, 2005, pde Mapa świata Mapa świata fizycznego w języku polskim Góry Skaliste | Appalachy | Andy | Atlas | Taurus | Ural | East Siberian Mountains | Wyżyna Środkowosyberyjska | Himalaje | Wyżyna Irańska | Wyżyna Brazylijska | Tienszan | Ałtaj | Ocean Atlantycki | Ocean Indyjski | Ocean Spokojny | Ocean Spokojny | Morze Karaibskie | Morze Śródziemne | Zatoka Meksykańska | Zatoka Gwinejska | Morze Północne | Morze Norweskie | Morze Baffina | Morze Barentsa | Morze Grenlandzkie | Zatoka Hudsona | Morze Łaptiewów | Morze Karskie | Morze Wschodniosyberyjskie | Morze Arabskie | Zatoka Bengalska | Morze Czerwone | Zatoka Alaska | Morze Beringa | Morze Południowochińskie | Morze Wschodniochińskie | Morze Koralowe | East Sea | Morze Ochockie | Morze Tasmana | Kotlina Konga | Nizina Zachodniosyberyjska | Sahara | Amazon basin | Półwysep Arabski | Maghreb | Middle East | Syberia | EUROPA | AZJA | AFRYKA | AMERYKA POŁUDNIOWA | AMERYKA PÓŁNOCNA | AUSTRALIA | Grenlandia | Islandia | Madagaskar | Nowa Gwinea | Archipelag Sundajski | Japanese archipelago | Antyle | Nil | Niger | Kongo | Zambezi | Amazonka | Missisipi | Parana | Mackenzie | Jukon | Ob | Mekong | Lena | Jangcy | Amur River | Ganges | Huang He | Jenisej | Indus | Amu-daria | Syr-daria | Wołga | Denali | Mount Rainier | Pico de Orizaba | Chimborazo | Aconcagua | Kilimandżaro | Elbrus | Mont Blanc | K2 | Mount Everest | Fudżi | Jaya | Góra Cooka | Kamerun | Mauna Kea | Polityczna mapa świata w języku polskim, kraje i kontynenty świata Lista zadańOdpowiedzi do tej matury możesz sprawdzić również rozwiązując test w dostępnej już aplikacji Matura - testy i zadania, w której jest także, np. odmierzanie czasu, dodawanie do powtórek, zapamiętywanie postępu i wyników czy notatnik :) Dziękujemy developerom z firmy Geeknauts, którzy stworzyli tę aplikację Zadanie 1. Na fotografii wykonanej w jednym z dni równonocy przedstawiono pomnik równika – atrakcję turystyczną Ekwadoru – zbudowany w miejscu o współrzędnych geograficznych: 0°00', 78°27' W. Oceń, czy poniższe informacje są 4. Zadanie wykonaj na podstawie mapy, na której przedstawiono rozkład rocznych sum opadów atmosferycznych w Ameryce Południowej. Na mapie literami A–C oznaczono trzy obszary o skrajnych sumach opadów atmosferycznych na tym kontynencie. Na podstawie: Atlas geograficzny dla szkół ponadgimnazjalnych, Warszawa 2012. Przyporządkuj do każdego z obszarów A–C po dwa czynniki, które w największym stopniu wpływają na roczną sumę opadów atmosferycznych na danym obszarze. Zadanie 5. Na mapie Polski obszary różniące się warunkami hydrologicznymi wskazano deseniami i oznaczono w legendzie numerami od 1 do podstawie: L. Starkel, Geografia Polski. Środowisko przyrodnicze, Warszawa 1991. Zaznacz poniżej podanych informacji dotyczących warunków hydrologicznych odpowiadający im numer obszaru przedstawionego na mapie. Zadanie 6. Na wykresach przedstawiono zmiany wielkości średniego miesięcznego przepływu rzecznego (w ciągu roku) pomierzonego w czterech wybranych stacjach hydrologicznych w Europie, w tym – w dwóch położonych nad podstawie: Przyporządkuj każdej z podanych stacji hydrologicznych właściwy wykres, na którym przedstawiono przepływy Wisły. Zadanie 10. Zadanie wykonaj na podstawie fotografii przedstawiającej formę rzeźby utworzoną w lessach oraz poziomicowego rysunku rzeźby na barwnej mapie z barwnej mapy szczegółowej okolic Sandomierza i Tarnobrzega Zadanie 12. Na mapie przedstawiono izosejsty – linie łączące punkty o tym samym natężeniu trzęsienia ziemi – naniesione na obszar położony w regionie Morza Marmara, po zarejestrowaniu jednego ze wstrząsów sejsmicznych. Literą E oznaczono epicentrum trzęsienia ziemi. Na podstawie: T. Szczepanik, Geologia dynamiczna, Warszawa 13. Zadanie wykonaj na podstawie rysunku, na którym przedstawiono fragment terenu wraz z budową geologiczną. Numerami od 1 do 4 oznaczono zakłady produkcyjne różniące się profilem poniższy schemat tak, aby ilustrował wydarzenia geologiczne, w kolejności od najstarszego do najmłodszego, które zaszły na obszarze przedstawionym na są już dwa wydarzenia geologiczne:B - Powstanie intruzji - Denudacja wypiętrzonych warstw skał pozostałe wydarzenia dla miejsc wydarzenie oznaczone cyfrą 1A) Fałdowanie warstw Sedymentacja skał Powstanie dyslokacji 17. Na mapie numerami od 1 do 4 oznaczono wybrane państwa, które w przeszłości wchodziły w skład ZSRR. Na podstawie: Atlas geograficzny. Świat. Polska, Warszawa 18. Na mapie literami A–C oznaczono trzy grupy państw. Każda grupa składa się z trzech największych producentów wybranych roślin oleistych. Dla poszczególnych grup państw zaznacz odpowiednią roślinę 21. Na mapie Polski numerami od 1 do 6 oznaczono miejsca, w których zlokalizowano zakłady przemysłowe podane poniżej: – rafinerię w Gdańsku – hutę aluminium w Koninie – zakłady meblarskie w Krośnie – fabrykę telewizorów w Mławie – zakłady azotowe we Włocławku – fabrykę samochodów w 22. W tabeli przedstawiono strukturę procentową wytwarzania PKB w 2014 r. według sektorów gospodarki w Chinach, Indiach, Korei Południowej i Singapurze. Na podstawie: odpowiedź z poprawną kolejnością państw, dla których przedstawiono w tabeli strukturę procentową wytwarzania PKB według sektorów 1. Singapur, 2. Korea Południowa, 3. Chiny, 4. IndieB) 1. Chiny, 2. Singapur, 3. Indie, 4. Korea PołudniowaC) 1. Indie, 2. Korea Południowa, 3. Chiny, 4. SingapurD) 1. Korea Południowa, 2. Singapur, 3. Indie, 4. ChinyZadanie 23. Na mapie numerami od 1 do 4 oznaczono wybrane państwa świata. Dobierz do podanych niżej informacji tylko te Morze Arktyczne - Wyniki wyszukiwania dla zdjęć i ilustracjiWyświetl filmy dla morze arktycznePrzeglądaj dostępne zdjęcia i obrazy (12 825) dla słowa kluczowego morze arktyczne lub rozpocznij nowe wyszukiwanie, aby znaleźć więcej zbiorów zdjęć i wyniki

morze barentsa na mapie